Son on yılda Katar, güçlü dijital altyapısı ve 2030 Ulusal Vizyonu kapsamında bilgiye dayalı bir ekonomi inşa etme hedefi sayesinde, yapay zeka yatırımları için ideal bir merkez haline gelme yolunda önemli bir dönüşüm yaşadı.
Doha, eğitim, veri yönetimi ve teknoloji altyapısına yaptığı yatırımlarla yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesi konusunda bölgesel ve küresel bir merkez olmayı hedefliyor.
Bu bağlamda Katar, yerli ve yabancı yatırımları çekmek için elverişli bir ortam sağlayarak büyük çaplı devlet programları ve özel girişimler başlattı. Bu girişimler, yapay zeka alanındaki girişimciliği ve inovasyonu teşvik etmeye yönelik önemli adımları içeriyor.
Yapay Zeka Yatırımları
Katar Yatırım Teşvik Ajansı (IPA Qatar), 10 Aralık’ta Accenture ile ortaklaşa yayımladığı bir raporda, veri ve yapay zekanın Katar ekonomisinin geleceğini şekillendirmedeki kilit rolünü ele aldı.
“Katar’da Büyümenin Ufuklarını Yeniden Tanımlamak: Veri ve Yapay Zeka” başlıklı bu rapor, Katar’da 2024 yılında düzenlenen ilk Küresel Yapay Zeka Zirvesi ile eş zamanlı olarak yayımlandı. Rapor, yapay zeka yatırımlarını canlandıran sektörler arası fırsatların büyük ölçüde arttığını vurguluyor.
Raporda, Katar’ın teknolojik altyapıya yaptığı büyük yatırımlar, inovasyonu teşvik eden devlet girişimleri ve kamu-özel sektör ile akademik kurumlar arasındaki iş birliklerinin, veri ve yapay zekaya dayalı entegre bir ekosistem oluşturduğuna dikkat çekiliyor.
Ayrıca Katar’ın, nitelikli iş gücü, sermayeye kolay erişim ve modern teknolojiyi benimseme konusundaki güçlü taahhüdü gibi rekabet avantajlarına sahip olduğu belirtiliyor. Bu unsurlar, Katar’ı yapay zeka yatırımları için cazip bir merkez haline getiriyor.
Rapora göre yapay zekanın 2030 yılına kadar küresel ekonomiye yaklaşık 19,9 trilyon dolarlık bir katkı sağlaması ve dünya genelinde GSYİH büyümesine %3,5 oranında etki etmesi bekleniyor.
Ayrıca iş dünyası liderlerinin %98’inin yapay zeka yatırımlarını öncelikli olarak gördüğü belirtilirken, şirketlerin yapay zeka odaklı inovasyona verdikleri stratejik önemi teyit eden finansman artışına da dikkat çekiliyor.
IPA Qatar CEO’su Şeyh Ali bin Velid Al Sani, yapay zekanın artık sadece sektörleri geliştiren bir araç olmanın ötesine geçtiğini, ekonominin geleceğini yeniden tanımlayan temel bir faktör haline geldiğini vurguladı. Katar’ın yapay zeka ve veri potansiyelinden en iyi şekilde yararlanarak küresel konumunu güçlendirmeyi hedeflediğini belirtti.
Accenture Katar Genel Müdürü Macid el-Khater ise Katar’ın, 2030 Dijital Ajandası doğrultusunda stratejik ve sorumlu bir yapay zeka entegrasyonu sürecinde olduğunu ifade etti. Bu dönüşüm, sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek için teknolojinin yanı sıra insan yeteneklerinin geliştirilmesine de odaklanıyor.
2024’ün başında açıklanan Katar 2030 Dijital Ajandası, kapsamlı bir dijital dönüşüm hedefleyerek ekonomik kalkınmayı hızlandırmayı ve küresel inovasyon ve teknoloji trendleriyle uyum sağlamayı amaçlıyor.
Başarılar ve Zorluklar
Dijital araştırmacı Nebil el-Abidi’ye göre Katar, yapay zekayı çeşitli ekonomik sektörlere entegre ederek yatırımcılar için cazip bir ortam oluşturmayı başardı. Bu hamle, ekonomik çeşitliliği desteklemekten çevresel sürdürülebilirlik projelerine, kamu yönetiminin dijitalleşmesine ve kaynakların verimli kullanımına kadar geniş bir etki alanına sahip.
El-Abidi, yapay zekanın sanayi ve hizmet sektörlerindeki operasyonel verimliliği artırarak düşük maliyetle yüksek üretkenlik sağlayan yenilikçi çözümler sunduğunu belirtiyor.
Katar’ın büyük veri merkezleri gibi dijital altyapıya yaptığı yatırımlar sayesinde bölgesel bir yapay zeka geliştirme ve eğitim merkezi haline geldiğini vurgulayan el-Abidi, Katar’ın sahip olduğu büyük miktardaki verinin yapay zeka modellerinin geliştirilmesine önemli katkılar sağladığını ifade ediyor.
Ayrıca, Katar hükümetinin ulusal stratejiler başlatarak ve startup şirketleri finanse ederek yapay zeka yatırımlarını teşvik ettiğini belirten el-Abidi, KOBİ’lerin bu sektöre girişini kolaylaştırmak amacıyla yüksek mali teşvikler ve düşük vergi oranları sunduğunu dile getiriyor.
Uluslararası iş birliklerinin önemine de değinen el-Abidi, Katar’ın dünya çapındaki üniversiteler ve şirketlerle ortaklıklar kurarak özel araştırma merkezleri açtığını, yerel yeteneklerin geliştirilmesi için eğitim ve mesleki programlara yatırım yaptığını vurguluyor.
Ancak, yapay zeka yatırımlarının önündeki küresel ve bölgesel zorluklara da dikkat çekiyor. Katar’ın karşılaştığı başlıca zorluklar arasında nitelikli insan kaynağı eksikliği, yüksek maliyetler ve inovasyonu teşvik ederken veri korumasını sağlayacak yasal çerçevelerin geliştirilmesi ihtiyacı bulunuyor. Ayrıca, bölgesel rekabetin giderek arttığına da işaret ediyor.
Dijital Dönüşüm ve Bölgesel Rekabet
Katar, dijital dönüşüm sürecinin bir parçası olarak 2030 Dijital Ajandası’nı duyurdu. Bu ajanda, 2030 yılına kadar 26 bin yeni istihdam yaratmayı ve Katar’ı dijital rekabet endeksinde en iyi 10 ülke arasına sokmayı hedefliyor.
Katar, bu hedeflere ulaşmak için yapay zeka ve teknoloji inovasyonuna 2,5 milyar dolarlık yatırım ayırdığını açıkladı. Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, 14 Mayıs’ta Doha’da düzenlenen Katar Ekonomi Forumu’nda bu yatırımların ülkenin küresel dijital ekonomi liderliği konumunu güçlendirmeyi amaçladığını belirtti.
Katar, bu alandaki yatırımlarını artıran tek Körfez ülkesi değil. Suudi Arabistan, yapay zeka için 40 milyar dolarlık bir fon oluşturmayı planlarken, Birleşik Arap Emirlikleri de G42 şirketi aracılığıyla “Falcon” adlı gelişmiş bir yapay zeka modelini piyasaya sürdü.
Ayrıca Abu Dabi, yapay zeka ve yarı iletkenler alanında 100 milyar dolardan fazla varlığı yönetecek bir yatırım şirketi kurmayı hedefliyor.
Katar, Arapça dil teknolojileri alanında da önemli bir adım attı. 14 Aralık’ta Katar Başbakanı, yapay zeka tabanlı “Fanar” projesini duyurdu. Bu proje, Arapçanın yapay zeka teknolojilerinde daha etkin kullanılması için yüksek kaliteli veri toplamak amacıyla geliştirildi.
Son olarak, Katar Yatırım Otoritesi (QIA), yarı iletken üretiminde stratejik yatırımlar yaparak yapay zeka teknolojileri için kritik bileşenlerin geliştirilmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Bu yatırımlar, Katar’ın dijital ve ekonomik dönüşüm sürecinde küresel bir oyuncu olma hedefini destekliyor.
