Katar, yapay zekâyı ekonomik dönüşümün itici gücü olarak kullanarak, dijital inovasyonun bölgesel merkezi olma konumunu güçlendirmeye devam ediyor. Ülke, yalnızca ileri teknolojileri geliştirmekle kalmıyor, aynı zamanda inovasyonu destekleyen bütüncül bir ekosistem inşa ediyor. Bu strateji; dijital projelere finansman sağlamayı, araştırmaları desteklemeyi ve akıllı altyapıyı geliştirmeyi kapsıyor.
Bu iddialı adımlar, Katar’ın geleceğe yönelik vizyonunu yansıtıyor. Yapay zekâ, yaşam kalitesini artırmak, yeni istihdam alanları yaratmak ve sürdürülebilir büyümeyi teşvik etmek için temel bir araç hâline geliyor.
Yapay Zekâ İstihdamı Artırıyor
Yapay zekâ, Katar’daki dijital dönüşümün temel unsurlarından biri olarak öne çıkıyor. Ülke, teknolojik yeteneklerini güçlendirmek ve inovasyonu teşvik eden bir ortam yaratmak amacıyla yapay zekâya yönelik yatırımlarını artırıyor. Bu yatırımlar, yeni istihdam fırsatları sunarken aynı zamanda ulusal ekonominin rekabet gücünü de artırıyor.
Bu çerçevede, Microsoft Katar Genel Müdürü Lana Khalaf, yapay zekâ yatırımlarının 2030 yılına kadar Katar ekonomisinde 13 binden fazla yeni iş fırsatı yaratacağını açıkladı.
26 Şubat 2025’te Web Zirvesi – Katar etkinliğinde konuşan Khalaf, Microsoft’un “Azure Open AI” teknolojisini Katar’da uygulamaya koymak için Katar İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı ile iş birliği yaptığını belirtti. Bu adımın, Katar’daki yapay zekâ tabanlı şirketlere ve bu teknolojiyi benimsemek isteyen kurumlara yerel inovasyon imkânı sunarak gelişmiş bir dijital ortam yaratacağı vurgulandı.
Khalaf, yapay zekânın iş kayıplarına neden olacağı yönündeki endişelere de değinerek, bu teknolojinin aslında iş olanaklarını artıracağını ve yapay zekâyı benimseyen kişilerin iş dünyasında rekabet avantajı elde edeceğini belirtti.
Bu bağlamda, Katar İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı ile birlikte başlatılan “Dijital Mükemmeliyet Merkezi” gibi girişimler, yapay zekâ alanında yetenek geliştirme ve yeniden beceri kazandırma süreçlerini destekleyerek bireylerin dijital ekonomide daha verimli ve üretken olmalarına yardımcı oluyor.
Stratejik Yatırımlar ve Akıllı Hamleler
Katar, dijital dönüşüm programına 9 milyar riyal (yaklaşık 2,5 milyar dolar) bütçe ayırarak yapay zekâ, teknoloji ve inovasyona yönelik büyük yatırımlar yapıyor. Başbakan ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, Mayıs 2024’te Katar Ekonomi Forumu’nda bu stratejik yatırımları duyurdu.
Bu doğrultuda, Katar Başbakanı, “Al-Fanar” Yapay Zekâ Projesi’ni başlattı. Bu proje, yüksek kaliteli veriler toplayarak Arapça dil desteğini güçlendirmeyi ve yapay zekâ dil araçlarını geliştirmeyi amaçlıyor.
Bölgedeki rekabetçi ortamda Katar, Suudi Arabistan’ın 40 milyar dolarlık yapay zekâ fonu oluşturma planı ve BAE merkezli G42’nin Falcon yapay zekâ modelini geliştirmesi gibi girişimlerle rekabet ediyor.
Ayrıca, Katar’ın egemen varlık fonu olan Katar Yatırım Otoritesi (QIA), yapay zekâ ve dijital dönüşüm için kritik bir alan olan yarı iletken sektörüne yatırımlarını artırıyor. Mayıs 2024’te, Fransız özel sermaye şirketi Ardian’ın Avrupa’daki yarı iletken endüstrisini desteklemek amacıyla başlattığı fonun ana yatırımcılarından biri olacağını duyurdu.
Katar Yatırım Otoritesi, bu hamlenin yarı iletkenlerin küresel ekonomi üzerindeki önemini ve yapay zekâ, ulaşım ve tüketici teknolojileri gibi alanlarda dönüşümü destekleme potansiyelini artıracağını belirtiyor.
Yapay Zekâda Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri
Dijital araştırmacı Nebil El-Abidi, Katar’ın yapay zekâ yatırımlarının sadece bir teknolojik atılım değil, aynı zamanda ekonomik kalkınma, dijital egemenlik ve küresel konumunu güçlendiren stratejik bir tercih olduğunu vurguluyor.
El-Abidi’ye göre Katar’ın bu alandaki en büyük kazanımları:
- Katar 2030 Vizyonu’nun desteklenmesi,
- Yerel ekonominin güçlendirilmesi ve küresel rekabet avantajı kazanılması,
- Teknolojik altyapının geliştirilmesi ve dijitalleşmenin hızlandırılması.
Ancak yapay zekâ sektöründe karşılaşılabilecek başlıca zorluklar şunlardır:
- Nitelikli insan kaynağı eksikliği: Yapay zekâ, nispeten yeni bir alan olduğu için uzman yeteneklerin sınırlı olması.
- Dijital altyapı eksiklikleri: Veri merkezleri, bulut bilişim ve internet altyapısının güçlendirilmesi ihtiyacı.
- Veri paylaşımı ve düzenlemeler: Yapay zekânın etkin çalışabilmesi için kaliteli veri erişimi ve düzenleyici kısıtlamaların aşılması gerekiyor.
- Mevzuat ve düzenleme eksiklikleri: Yapay zekânın etik kullanımı, veri güvenliği ve hukuki sorumluluklarla ilgili yasal çerçevenin oluşturulması.
- Siber güvenlik riskleri: Dijital dönüşümle birlikte siber saldırı tehditleri de artıyor.
- Ekonomik yatırım gerekliliği: Büyük bütçeler gerektiren Ar-Ge çalışmaları ve altyapı projeleri, petrol gelirine bağımlı ekonomiler için zorluk yaratabiliyor.
- Toplumsal farkındalık ve kabul: Yapay zekânın istihdam üzerindeki etkilerine yönelik bilinç oluşturulması gerekiyor.
- Küresel ve bölgesel rekabet: Katar ve Körfez ülkeleri, bu alanda hızla gelişen büyük ekonomilerle rekabet etmek durumunda.
Bu zorlukların aşılması için önerilen stratejiler ise şunlardır:
- Eğitim ve mesleki gelişime yatırım: Yapay zekâ eğitim programlarının yaygınlaştırılması, üniversitelerde ilgili bölümlerin güçlendirilmesi.
- Uluslararası iş birliklerinin artırılması: Önde gelen teknoloji şirketleri ve araştırma merkezleriyle ortaklıklar kurulması.
- Güçlü dijital altyapı inşası: Veri merkezleri ve bulut teknolojilerinin geliştirilmesi.
- Esnek ve yenilikçi düzenlemeler: Veri koruma, etik yapay zekâ kullanımı ve siber güvenlik için net yasal çerçeveler oluşturulması.
- Girişimciliğin teşvik edilmesi: Yapay zekâ start-up’larına destek sağlanması.
Katar’ın Dijital Geleceği
Katar, yapay zekâ ve dijital dönüşüm alanındaki büyük yatırımlarıyla, Bölgesel bir teknoloji merkezi olma yolunda hızla ilerliyor. Ülke, akıllı şehir projeleri, siber güvenlik ve inovasyon odaklı ekosistemleri ile bölgenin lider ekonomileri arasına girmeyi hedefliyor.
Statista verilerine göre Katar’ın yapay zekâ pazarı 2024’te 428 milyon dolardan 2030’da 1,9 milyar dolara çıkacak. Dijital yatırımların ise 2026 itibarıyla 5,7 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Bu gelişmeler, Katar’ı yapay zekâ ve ileri teknoloji alanında küresel bir oyuncu hâline getirmeye hazırlanıyor.
