Arap dünyasında yer alan Katar, Arap Yarımadası’nın doğu kısmında bulunan bir ülkedir ve dünyadaki en büyük üçüncü doğal gaz rezervine sahiptir. Başkenti Doha olan Katar’ın nüfusu yaklaşık 3 milyon kişidir. Resmi dili Arapça olup, halkının büyük çoğunluğu Müslümandır.
Temel Bilgiler
- Ülke Adı: Katar Devleti
- Kısa Adı: Katar
- Başkenti: Doha
- Önemli Şehirleri: Doha, Eş-Şemal, El-Hor, Umm Salal, Ed-Daayen, Er-Reyyan, El-Vekre, Eş-Şahhaniye
- Dili: Resmi dili Arapça olup, Katar lehçesi komşu Körfez ülkelerinin lehçeleriyle benzerlik göstermektedir. İngilizce ikinci dil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Katar, 2012 yılında Uluslararası Frankofoni Örgütü’ne katılmıştır.
- Milli Gün: 18 Aralık (Katar’ın kurucusu Şeyh Casim bin Muhammed Al Sani’nin ülkeyi kurmasının yıl dönümü)
- Para Birimi: Katar Riyali
Konum ve Yüzölçümü
Katar, Arap Yarımadası’nın doğusunda yer alır. Güneyinde Suudi Arabistan, diğer yönlerinde Basra Körfezi ile çevrilidir. Ülkenin yüzölçümü 11.521 kilometrekaredir.
Siyasi Sistem
Katar, “güçler ayrılığı ilkesi çerçevesinde iş birliğine dayalı” bir emirlik sistemi ile yönetilmektedir. Emir, devletin genel siyasetini belirler, yasaları onaylar ve yürütme organlarını düzenler.
Meclis
Danışma Meclisi (Şura Konseyi), yasama yetkisine sahiptir ve bütçeyi onaylama ile yürütme organlarını denetleme görevini yürütür. 45 üyeden oluşan meclisin 30 üyesi doğrudan halk tarafından seçilir, 15 üyesi ise Emir tarafından atanır.
Yargı
Yargı yetkisi, diğer erklerden bağımsız olan Yüksek Yargı Konseyi’ne aittir. Anayasanın 131. maddesi, hiçbir makamın mahkemelerin işleyişine müdahale edemeyeceğini belirtmektedir.
Coğrafya
Katar’ın güney ve kıyı bölgeleri geniş tuz düzlükleri ile kaplıdır. Batı kıyısı ve kuzeyde ise bazı yükseltiler bulunur. Ülkenin en yüksek noktası olan Duhan Dağı, deniz seviyesinden 103 metre yüksekliktedir. Kuzeydoğu bölgesi ise daha verimli topraklara sahiptir ve burada Ez-Zekire Doğal Koruma Alanı yer alır.
Doğal Kaynaklar
Katar, dünya doğal gaz rezervlerinin %10 ila %14’üne sahiptir ve dünyanın en büyük doğal gaz sahalarından birine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca 25.244 milyon varil kanıtlanmış petrol rezervine sahip olup, bu alanda dünyada 13. sırada yer almaktadır.
İklim
Katar’da iki ana mevsim bulunmaktadır:
- Yaz: Mayıs – Ekim ayları arasında sürer ve sıcaklıklar bazen 50°C’ye kadar çıkabilir.
- Kış: Kasım – Nisan aylarında sıcaklık 17°C’ye kadar düşebilir.
Ülkede yıllık yağış miktarı oldukça düşüktür ve ortalama 62,4 mm ile 101,4 mm arasında değişmektedir.
Nüfus
Ekim 2023 itibarıyla Katar’ın nüfusu 3.085.087 kişi olarak kaydedilmiştir. Bu rakam Katar vatandaşları ve ülkede ikamet eden yabancıları kapsamaktadır.
Din
Katar halkının tamamı Müslümandır. Anayasa, İslam’ın devletin resmi dini olduğunu ve şeriatın temel yasa kaynağı olduğunu belirtmektedir. Ülkede ayrıca Hristiyan, Hindu ve Budist topluluklar da yaşamaktadır.
Tarih
Modern Katar’ın Kuruluşu
Katar’ın modern tarihinin başlangıcı, 1851 yılında Şeyh Muhammed bin Sani liderliğinde Katar kabilelerinin birleşmesiyle gerçekleşmiştir. 12 Eylül 1868’de İngiliz subayı Albay Lewis Pelly tarafından imzalanan anlaşma ile Katar’ın bağımsızlığı ve Şeyh Muhammed bin Sani’nin liderliği tanınmıştır. Ancak Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgedeki etkisi nedeniyle bu anlaşma uzun ömürlü olmamıştır.
1916 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından, Katar’ın üçüncü hükümdarı Şeyh Abdullah bin Casim Al Sani, İngiltere ile yeni bir koruma anlaşması imzalamıştır. Ancak Katar’ın bazı maddelere itirazı nedeniyle İngiliz temsilcisinin atanması 1949 yılına kadar ertelenmiştir.
Bağımsızlık ve Devletin İlanı
1968’de İngiltere’nin bölgeden çekilme kararının ardından Katar, diğer Körfez emirlikleri ile birleşme çabalarına katıldı. Ancak bu girişimler başarısız oldu.
3 Eylül 1971’de Katar’ın altıncı hükümdarı Şeyh Halife bin Hamed Al Sani, İngiltere ile yapılan 1916 anlaşmasını feshederek ülkenin bağımsızlığını ilan etti. Aynı yıl Katar, Arap Birliği ve Birleşmiş Milletler’e katıldı.
Önemli Yerler
- Vakıf Çarşısı (Souq Waqif): Doha’nın en hareketli geleneksel çarşısı.
- Doha Kordonu: Şehir kıyısında yer alan ve müzeler, oteller ve parklarla çevrili sahil yolu.
- Ez-Zubara: Katar’ın kuzeyinde, surlarla çevrili tarihi bir şehir.
- Dünya Kupası Stadyumları: 2022 FIFA Dünya Kupası için inşa edilen sekiz stadyum turistlerin ilgisini çekmektedir.
- Katara Kültür Köyü: 2008 yılında kurulan, kültürel etkinliklere ev sahipliği yapan büyük bir kültür merkezi.
Ekonomi
Dünya Bankası 2022 Verileri
- GSYİH: 237,3 milyar dolar
- Kişi Başına Düşen Gelir: 88.046,3 dolar
- Büyüme Oranı: %4,8
- İşsizlik Oranı: %0,1
- Enflasyon Oranı: %5
Petrol ve doğalgaz, Katar ekonomisinin %90’ından fazlasını oluşturmaktadır. 2023’ün ilk çeyreğinde, toplam devlet geliri 68,6 milyar riyale ulaşmış, bunun 63,4 milyar riyali petrol ve doğalgazdan elde edilmiştir.
Ekonomik Çeşitlendirme
Katar, 2005 yılında Katar Yatırım Otoritesini kurarak petrol ve doğalgaza bağımlılığı azaltmayı hedeflemiştir. 2023 yılının ilk yarısında fonun varlıkları 475 milyar dolara ulaşmıştır.
Bu ekonomik ve siyasi güç, Katar’ı Körfez bölgesinde ve dünyada etkili bir aktör haline getirmektedir.