İsrail’in Haaretz gazetesinde yayımlanan Haim Levinson imzalı bir makale, Katar’ın Gazze’deki esir takası müzakerelerinin ikinci aşamasına İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu ciddi şekilde dahil olmaya zorlayan ustaca bir diplomatik manevra gerçekleştirdiğini ortaya koyuyor.
Doha, İsrail’i müzakere denkleminden çıkararak ABD’yi doğrudan Hamas ile müzakere etmeye itti. Bu hamle, Washington ziyareti sonrası Beyaz Saray üzerinde tam kontrolü olduğunu düşünen Netanyahu için büyük bir diplomatik darbe oldu.
Gazeteci Barak Ravid’in ilk kez açıkladığı bilgilere göre Katar, eski Trump yönetimi elçisi Adam Boehler’i davet ederek Hamas’ın elinde bulunan ve aralarında Aidan Alexander’ın da olduğu beş Amerikalı esirin İsrail’in herhangi bir rolü olmadan serbest bırakılması teklifini sundu.
Bu hamle müzakerelerin ilerlemesini sağladı ve Netanyahu’nun Washington’daki etkisinin sınırlı olduğunu ortaya çıkardı. ABD yönetiminin esirlerin serbest bırakılması, savaşın sona erdirilmesi, bölgesel barışın sağlanması ve Suudi Arabistan’ın desteğinin güvence altına alınması gibi önceliklerine odaklandığı, İsrail’in pozisyonuna ise fazla önem vermediği gözlemlendi.
Son Aşama
Yazar, ABD yönetiminin burada durmadığını, özel elçisi Steve Wietckoff’u bölgeye göndererek anlaşmanın detaylarını tamamlamaya çalıştığını aktarıyor. Sürekli ertelenen görüşmelere rağmen Wietckoff’un faaliyetleri, nihai bir kararın birkaç gün içinde alınabileceğine işaret ediyor.
Öte yandan İsrail, kendi müzakere formatını oluşturmaya çalışıyor. Netanyahu, “Wietckoff Teklifi” olarak adlandırdığı bir öneri sunarak, esirlerin yarısının hemen serbest bırakılmasını, geri kalanının ise Ramazan ve Yahudi Fısıh Bayramı’nın ardından 21 Nisan’da bırakılmasını önerdi.
Ayrıca anlaşma kapsamında İsrail’in Philadelphia Koridoru’ndan çekilmesi, Gazze’ye insani yardım sağlanması ve uzun vadeli düzenlemelerin görüşülmesi öngörülüyor.
Müzakereleri yakından takip eden kaynaklara göre Hamas, serbest bırakılacak esirlerin sayısı ve isimleri konusunda esneklik göstermeye başladı. İsrailli yetkililer, bunu Hamas’ın anlaşmayı tamamlama niyeti olarak yorumluyor. Ancak bir müzakere kaynağı, Hamas’ın taleplerindeki değişikliğin temel pozisyonlarından vazgeçtiği anlamına gelmediğini belirterek, bunu mağazalardaki indirim stratejisine benzetiyor: “Önemli olan tek bir ürün için ödediğiniz fiyat değil, kasada toplam ne ödeyeceğinizdir.”
Netanyahu’nun Çıkmazı
İsrail’deki siyasi kriz de müzakereler üzerinde baskı oluşturuyor. Netanyahu, ay sonuna kadar bütçeyi geçirme zorunluluğu nedeniyle zor durumda. Konut Bakanı Yitzhak Goldknopf’un bütçeye karşı oy kullanması ve İsrael Eichler’in de ona katılma ihtimali hükümetin dengesini bozuyor.
Bu durumu kontrol altına almak isteyen Netanyahu, dikkatleri başka yöne çekmek için İran’a yönelik ani bir saldırı tehdidinde bulunuyor. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Gazze’yi işgal etme planlarını gündeme getirirken, istifa eden Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, insani yardımların durdurulması çağrısında bulunuyor.
Yazar, Smotrich’in Netanyahu’nun kendisini manipüle etmeye çalıştığını fark ettiğini ve bütçe meselesini hükümeti düşürmek için bir koz olarak kullanabileceğini belirtiyor.
Makalenin sonunda, ABD basınında Donald Trump’ın Ramazan sonrası Suudi Arabistan’a olası bir ziyaretine dair haberlerin arttığına dikkat çekiliyor. İsrailli gözlemcilere göre, bu ziyaretin sıradan bir diplomatik temas değil, bölgesel barış sürecinde önemli bir ilerleme sağlama amacı taşıdığı düşünülüyor. Dolayısıyla İsrail’in Nisan ayında çatışmaları yeniden başlatma planları bu yeni gelişmeler ışığında değerlendirilmeli.
